Julevsámegiella

Sáme giella ja kultuvrra mánájgárden

Majt máhtáv mánájgárdesvuorddet?

Suohkana ma ælla sáme giellaháldadimguovlon galggi bærrájgæhttjat vaj sáme máná máhtti bisodit ja åvddånahttet ietjasa gielav ja kultuvrav. Mánájgárddeláhka

mánájgárdijt gåhtjudallá vieledit mánáj álldarav, doajmmamáhtukvuodav, sjiervev, sosiálalasj, tjerdalasj ja kultuvralasj duogátjav, dajnas aj sáme mánáj gielav ja kultuvrav. Dát aj tjuovvu ILO konvensjon nr.169 Del IV mav Vuonarijkka le dåhkkidam.

«Sáme máná mánájgárden galggi oatsoduvvat bisodittjat ja åvddånahtátjit ietjasa gielav, máhtudagáv ja kultuvrav vájku gånnå Vuonarijkan årru. Sisadno mánájgárddefálaldagán sáme mánájda, sáme guovloj ålggolin, galggá hiebaduvvat mánáj sáme duogátjij. Dát merkaj sáme mánájn ja æjgádijn le rievtesvuohta vuorddet juhti bargge diehti, ja dættodi, sáme kultuvrra aj galggá oassen mánájgárde sisanos. Galggá bærrájgehtjaduvvat vaj máná aj oadtju sámegielav gullat.» (Rammeplan, Udir, 2017, 25. b).

Gájkka mánájgárde máhtti Sámedikkes ruhtadårjav åhtsåt sáme giellaåhpadimev fálatjit oarjjel-, julev - ja nuorttasámegiellaj mánájda åssudagán. Válde aktijvuodav Oppvekstadministrasjonen:ijn jus sidá diehtet makkár mánájgárdijn li sámegielak máná.

Sáme mánájgárddeåssudahka

Bårggemáno 1. b. 2017 Roandema suohkan stáda vuostasj sáme mánájgárddefálaldagávásadij Ferista friluftsbarnehage:n. Válde aktijvuodav åssudakjådediddjijnjus sidá sajev sáme mánájgárddefálaldagán, ja duodden bieja tjuokkav tsuojggidusoassáj mánájgárddeåhtsåmusán. Dán gávdan li tjabu nuortta- ja oarjjelsámegielak bargge ja máná mánájgárden.

Ferista friluftsbarnehage galggá doajmmat guovdátjin ietjá mánájgárdijda. Dát merkaj sij bagádalli, diededi ja gaskosti sáme kultuvra birra ietjá mánájgárdijda stádan ja sierraláhkáj mánájgárdijda sáme mánáj.

Sáme giellaåhpadibme vuodoskåvlån

Roandema suohkan fállá åhpadimev sámegielajda Åhpaduslága § 6-2 baktu. Gájkka sáme oahppijn vuodoskåvllåálldarin li riektá sámegielåhpadibmáj. Suohkan máhttá mierredit åhpadimev biedjat avta jali ienep skåvlåjda suohkanin. Dån gut la æjgát/åvdåstiddje viertti aktijvuodav válldet skåvlåjn gånnå mánnát vádtsá åhpadimfálaldagáv álgadittjat. Oahppe nuorajdásen iesj mierredi jus sihti åhpadimev sámegielan jali sámegiellaj.
Bielle jahke máhttá gållåt åvddåla åhpadibme álgaduvvá, bájkálasj åhpadiddjij jali guhkásåhpadimfálaldagáj dile milta. Æjgáda oahppijda ma skåvllåj galggi álgget bierriji sámegielåhpadime dárbo birradiededit åvddåla snjuktjamáno 15. b. jus åhpadibme galggá álgaduvvat skåvllåjage álgos. Jus binnemusát 10 oahppe åhpadimev sámegiellajsihti, de le suohkan vælggogis dav dahkat.

Suohkan máhttá sámegielåhpadimev fállat bájkálasj åhpadiddjijn, guhkásåhpadime baktu, guosseåhpadime baktu, jali ienep gå avta vuoge baktu. Oahppe gudi guhkásåhpadimev sámegiellajoadtju, fáladuvvi akti jali guokti jahkáj, guosseåhpadibmáj sæbrrat, gatjálvis jus siján le åhpadibme vuostasjgielan vaj ij.

Oahppijn sámegielajn nubbengiellan li riektá 87 jahketijmajda mánájdásen, ja 76 jahketijmajda nuorajdásen. Da tjuovvu oahppoplánav sámegiella2 jus sámegielajn álggi 1-4. dásen jali sámegiella3 jus álggi 5-10. dásen. Oahppe sámegielajn vuostasjgiellan tjuovvu oahppoplánav sámegiella1 ja siján li riektá 160 jahketijmajda smávvadásen, 104 jahketijmajda gasskadásen ja 95 jahketijmajda nuorajdásen.

Jus oahppijn li guokta vuostasjgiela, jali sámegiella nubbengiellan, li riektá bessat nuppe dárogiela åhpadimes ja árvustallamis karaktierajn. Njuolgadusájt ma eksámav hiebadi gávna åhpaduslága njuolgadustjállagin, madin diedo diededime, tjadádime ja sensuvra birra li Udira bielijn.
Tsuojggidusá sáme giela ja kultuvra vidjurij birra mánájgárdijn ja skåvlåjn

Suohkana fálaldak 2023/2024

Oarjjelsámegiella

Válde aktijvuodav ietjat bájkálasj skåvlåjn jus sidá åhpadimev oarjjelsámegielan. Suohkanijn le aktisasjbarggo Åarjelsaemien Vierhtiesåafoejn åhpadime hárráj.

Nuorttasámegiella

Skåvllåjagen 2023/2024 suohkan fállá bájkálasj åhpadimev oahppijda. Hansbakken skåvlåjn le koordinierimåvdåsvásstádus bájkálasj åhpadibmáj nuorttasámegielan.